چه گروه سنی هستی ؟چه کتابی باید بخونی ؟
* راهنمای تفکیک گروه های سنی ، مخصوص کتاب های کودکان و نوجوانان *
شاید برای شما پیش آمده باشد که خواسته‌اید برای کودک خود کتابی بخرید، اما برای‌تان سوال پیش آمده که آیا کتابی که میخرم مناسب سن کودکم است یا خیر؟ گاهی در پشت جلد عنوان می‌کنند مناسب برای گروه سنی «الف»، «ب»، «ج»، «د» و «ه». اما ممکن است ندانید منظورشان از این حروف کدام گروه سنی است.اما از کجا بدانیم کدام کتاب برای کودکان‌مان مناسب است و رده‌بندی سنی کتاب‌ها بر اساس چه معیارهایی است؟
کتاب‌های کودک و نوجوان که همه آن را با گروه‌های سنی «الف»، «ب»، «ج»، «د» و «ه» می‌شناسیم از سوی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان تدوین شده و با گذشت چند دهه و تغییراتی که در جامعه وجود داشته، هنوز جایگاه خود را حفظ کرده است.
این گروه‌های سنی با تعریفی که کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان ارائه داده بدین شرح است:
گروه سنی «الف»
از دید این تقسیم‌بندی گروه سنی «الف» به سال‌های پیش از دبستان اطلاق می‌شود (صفر تا 7سال)؛
سال‌هایی که از آن به دوران خردسالی تعبیر می‌شود. کودک در این دوره با تصاویر ارتباط بهتری برقرار می‌کند. در این دوره خردسال قوه تخیل قوی دارد اما توانایی درک حوادث پیچیده و روابط علی و معلولی را ندارد. به گفته الهام رحمانی از اعضای شورای کتاب کودک، معرفی واژگان جدید، رعایت ساده‌نویسی و جملات کوتاه، توجه به رنگ، اشکال و مفاهیم متضاد، تصویری و بدون متن، تقویت حواس پنج‌گانه، مهارت‌های ارتباطی بین اشیا و کلمات و لذت‌بخش بودن از مهم‌ترین ویژگی‌های کتاب مناسب برای گروه سنی «الف» است.
گروه سنی «ب»
این گروه سنی، سال‌های آغاز دبستان (اول، دوم و سوم) را شامل می‌شود (7تا 9 سال) ؛
دوره ابتدای دبستان، زمانی است که کودک توانایی درک روابط علی و معلولی و مسائل منطقی ساده را دارد، زبان را فراگرفته و خط را می‌شناسد و می‌تواند داستان‌های ساده درباره روابط بین انسا‌ن‌ها و مفاهیم تربیتی را درک کند.توانایی یادگیری و قدرت حافظه، ترغیب به بازی‌های مهارتی، تقویت قوه تخیل و بازی‌های نمایشی و خیمه‌شب‌بازی نکاتی هستند که باید در کتاب‌های این گروه سنی مورد توجه قرار بگیرند.
گروه سنی «ج»
گروه سنی «ج» سال‌های پایانی دبستان را دربرمی‌گیرد که سال‌های سوم، چهارم ،پنجم وششم است و تا پایان سن کودکی.( 9 تا 12 سال ) ؛
کودک در این دوره دارای تفکر انتزاعی می‌شود، توانایی درک بالایی دارد، به علت، توجه ویژه‌ای نشان می‌دهد و آماده فعالیت‌های گروهی است. توجه به بازی‌های ساختنی و اکتشافی، حس رقابت‌جویی، ترویج و معرفی بازهای گروهی، بیدارکننده ذوق کودک، آموزش رفتارهای اخلاق‌مدار یا تربیت اجتماعی، و تعلیم مفاهیم با رعایت اصول و قوانین، نکاتی است که عضو شورای کتاب کودک برای انتخاب کتاب‌های گروه سنی «ج» معرفی می‌کند.
گروه سنی «د»
دوره اول متوسطه (کلاس‌های هفتم، هشتم و نهم) را شامل می‌شود(12 تا 15 سال) ؛
این دوره آغازدوران نوجوانی است که با تغییرات جسمی، روحی و اجتماعی همراه است. در این دوران آثاری که ویژگی‌های شخصیتی نوجوان؛کنجکاوی، پرسشگری و تجربه‌های جدید را منعکس می‌کنند، می‌توانند مناسب باشند.در این دوره داستان‌هایی که شخصیت اصلی‌شان نوجوانی پرشور، کنجکاو و شجاع است، مورد توجه نوجوانان قرار می‌گیرد.
گروه سنی «ه»
گروه سنی «ه» هم دربرگیرنده دوره دوم متوسطه (کلاس‌های دهم، یازدهم و دوازدهم) است (15 تا 18 سال )؛
گروه سنی «ه» سال‌های دبیرستان یا مرحله دوم نوجوانی است؛ در این دوران نوجوان ضمن روبه‌رو شدن با تغییرات بسیار جسمی و روحی، درگیر تنش‌های بسیاری برای یافتن شخصیت خود است و در جریان این تنش‌ها، آثاری که الگوی مناسبی به او ارائه می‌دهند می‌توانند مورد توجه قرار گیرند. البته باید مراقب بود این آثار، شکل صریح الگودهی را نداشته و چون آثار مطرح جهانی؛ «اولیور تویست»، «بینوایان» و ... ضمن تاکید بر مشکلات اجتماع که دیگر نوجوان درگیر آن است، کنجکاوی‌های او را نیز پاسخ دهند.
گروه‌های سنی «الف» تا «ه» از سال‌های قبل از انقلاب و در دهه 40 و 50 تدوین شده و تا امروز جایگاه خود را حفظ کرده است اما بنابر نظر کارشناسان، ضمن احترام به این تقسیم‌بندی، باید مروری دیگر بر آن داشت تا بتوان نواقص موجود از جمله تفکیک گروه 0-1، 1-3، 3-6 و هم‌چنین تفکیک صحیح‌تر سال‌های نوجوانی را در آینده شاهد بود. موردی که امروز نیز نیاز به آن به ویژه در گروه سنی نوجوانان احساس می‌شود.
