کتاب گاه ناچیزی مرگ اثر محمد حسن علوان

نویسنده با قلمی روان روایتی جذاب و شورانگیز از مسیر علم‌آموزی ابن عربی و قدم گذاشتن او در وادی حیرت و فنا ارائه می‌کند. «فتوحات مکیه» از مهم‌ترین منابع او برای نگارش این رمان است. مخاطبان پس از مطالعه‌ی این کتاب به وسعت حضور ابن عربی در علوم و اندیشه اسلامی پی خواهند برد.

دیگر شخصیت برجسته این رمان ابن رشد آندلسی است. نویسنده به خوبی هرچه تمامتر مصائبی را که بر این فیلسوف و متفکر برجسته آندلسی از محیط فقه زده آن دوران رسید در روایت داستانی خود شرح می‌دهد.

مطالعه‌ی زندگی فیلسوفان و عارفان بصورت روایت داستانی بسیار جذاب و آموزنده است. از طرفی یکی دیگر از ویژگی‌های خاص ابن عربی که او را از دیگر عارفان اسلامی جدا کرده است، این موضوع است که اون بسیار به مردمان عادی شباهت دارد. مخاطب در این رمان با یک شخصیت زمینی (و نه آنگونه که در متون عرفانی فارسی به عنوان یک شخصیت اساطیری مطرح شده) به شدت دوست‌داشتی مواجه می‌شود که مثل همه انسان‌های کره زمین عشق زمینی دارد، در مقاطعی به تفریح علاقه‌مند است و درباره دختران اشعاری شورانگیز می‌سراید. عظمت چهره‌ای چون ابن عربی نیز در همین است که از همین مسائل زمینی به منتهای حکمت الهی می‌رسد.

از فصول زیبای این رمان، داستان عشق ابن عربی به نظام دختر شیخ مکین الدین زاهر بن رستم اصفهانی است. ابن عربی در سفر خود به بیت الله الحرام و زمانی که مجاور حرم امن الهی بود، به کلاس‌های درس شیخ مکین الدین می‌رفت و در همین دوران بود که دلباخته‌ی دختر استاد خود شد. در خلال این دلبخاتگی بود که او مجموعه اشعار شورانگیز با عنوان «ترجمان الاشواق» را برای معشوقه‌ی خود سرود.

درواقع علوان با رمانش ابن عربی را از ساخت اسطوره خارج کرد و سیمای زمینی او را به مخاطبانش شناساند. ابن عربی با این رمان شخصیت ملموسی است که گوشت، پوست، خون و احتیاجات انسانی دارد و نظام فکری‌اش تا حدودی در دسترس است.