کتاب هنر شفاف اندیشیدن اثر رولف دوبلی

تا چند وقت پیش،  وقتی عجله داشتی به‌موقع به پرواز یا قطارت برسی، امکان داشت به یکی از شاگردان فرقه‌ی هاره کریشنا برخورد کنی که با ردای زعفرانی رنگ خود این طرف و آن طرف می‌رود. یکی از اعضای این فرقه با لبخند گلی را به تو می‌داد و اگر تو هم مثل سایر مردم باشی، گل را می‌گرفتی، صرفاً برای این که بی‌ادب به نظر نرسی. اگر می‌خواستی آن را رد کنی، محترمانه به تو می‌گفتند «بگیرش، این هدیه‌ی ما به توست.» و وقتی می‌خواستی گل را در سطل آشغال بعدی بیندازی، می‌دیدی چند گل دیگر هم در آن وجود دارد. اما این پایان ماجرا نبود. وقتی عذاب وجدان سراغت می‌آمد، یک پیرو دیگر کریشنا به تو نزدیک می‌شد و طلب کمک می‌کرد. در بسیاری از موارد، پاسخ به این درخواست‌ها مثبت بود و این کار به‌قدری فراگیر شد که بسیاری از فرودگاه‌ها به‌کلی ورود اعضای این فرقه‌ها را ممنوع کردند.

رابرت چالدینی، روان‌شناس علت موفقیت این گروه و دیگر کمپین‌ها را این‌گونه بیان می‌کند. او پدیده‌ی تقابل را بررسی کرده و به این نتیجه رسیده که مردم وقتی مقروض کسی باشند بسیار معذب‌اند.

بسیاری از نهادهای غیردولتی و سازمان‌هایی با فعالیت‌های انسان دوستانه دقیقاً از همین روش استفاده می‌کنند: اول بده، بعد بستان. هفته‌ی گذشته، سازمان حفاظت از محیط‌زیست پاکتی پر از کارت‌پستال‌هایی زیبا منظره‌های بکر برایم فرستاد. نامه‌ای در کنار آن بود که اطمینان داد اين کارت‌پستال‌ها، فارغ از این که من به شرکت آن‌ها کمک بکنم یا نه، فقط جنبه‌ی هدیه و یادگاری دارد. هر چند متوجه ترفند آن‌ها شدم، باید کمی از اراده و بی‌رحمی خودم کمک می‌گرفتم که آن‌ها را در سطل آشغال بیندازم.