کتاب درآمدی به اسطوره شناسی عصبی- تکاملی اثر عبدالرضا ناصر مقدسی

فرضیه های مختلفی برای خاستگاه اساطیر ارائه شده است. متخصصان در حوزه‌های مختلف علمی، از جمله تاریخ، باستان‌شناسی، زبان‌شناسی، مردم‌شناسی و دیگر رشته‌ها، نظریه‌های بسیاری را برای چگونگی ایجاد اسطوره‌ها، عملکرد، شکل و تغییرات معنایی و عملی آن‌ها در طول تاریخ بشر ارائه کرده‌اند. یکی از جدیدترین رویکردها برای توصیف ماهیت و خاستگاه اسطوره‌ها، حوزه چندرشته‌ای اسطوره‌شناسی عصبی – تکاملی است. این حوزه پژوهشی همانطور که از نامش پیداست، سه رشته اسطوره‌شناسی، عصب‌شناسی و مطالعات تکاملی را گرد هم می‌آورد و هدف آن تبیین مسائل اسطوره‌ای با استفاده از دستاوردها، تکنیک‌ها، ابزارها و مفاهیم دو رشته علوم اعصاب و مطالعات تکاملی است.
"عبدالرضا ناصر مقدسی" نویسنده‌ی کتاب "درآمدی به اسطوره شناسی عصبی-تکاملی"، متخصص مغز و اعصاب و یکی از پزشکانی است که به مسائلی بیشتر از تخصص دانشگاهی خود اهمیت می‌دهد و علاقه خاصی به حوزه‌ی پرداخته شده در این کتاب دارد. "درآمدی به اسطوره شناسی عصبی-تکاملی" تازه‌ترین اثر اوست که در سیصد صفحه، توسط نشر کرگدن، منتشر شده است.
وی کتاب را با اولین اسطوره به نام کیومرث، که در متون پهلوی به نام گیومرتن نیز شناخته می‌شود، آغاز کرده است. در بندهنش یا آفرینش آغازین، که کتابی پیرامون اساطیر ایران باستان است و تدوین آن به سده‌ی سوم هجری بر می‌گردد، کیومرث به شکل یک موجود خارق‌العاده که متفاوت از هیبت انسانی بوده و آنطور که کریستین سن وصف می‌کند، یک غول آغازین بوده، توصیف شده است. طول و عرض این غول با هم برابر بوده و وی به نوعی یک مربع بوده است.

سوالاتی که در اسطوره شناسی عصبی-تکاملی مطرح می شود از سنخ سوالات زیست شناسی تکاملی اند، اسطوره چرا به وجود آمد، ریشه های زیستی آن چیست و آیا ممکن است با تکامل انسان اسطوره نیز دگرگون شود و حتی از بین برود. این ها سوالاتی است که تنها به کمک علم تکامل می توان بدان پاسخ داد. اینکه رویکرد ما به اسطوره تکاملی باشد، پیامد زیادی به دنبال خواهد داشت. اسطوره مانند هر چیز دیگری در عرصه تکامل نمی تواند خلق الساعه به وجود آمده باشد. بی شک اسطوره پیش اسطوره هایی داشته که با فرضیات کنونی ما اسطوره به حساب نمی آیند اما بدون آنها اسطوره نمی توانسته در روند تکامل انسان شکل بگیرد. اما سوال مهم اینجاست؛ چرا تجربه اسطوره ای رخ داده است؟ آیا تجربه اسطوره ای امری ضروری بوده یا براثر یک اتفاق رخ داده و چون برای انسان مفید بوده استمرار یافته است؟ آیا هر ارگانیسمی که به درجه ای از پیچیدگی می رسد، لاجرم تجربه اسطوره ای دارد؟ آیا ممکن است تجربه اسطوره ای ره یافتی اشتباه به جهان پیرامونی باشد اما به دلیل مفیدبودن، انتخاب طبیعی آن را حفظ کرده باشد؟ کتاب «درآمدی به اسطوره شناسی عصبی-تکاملی» درآمدی است به حوزه نوظهور اسطوره شناسی عصبی-تکاملی و در آن، علاوه بر مقدمات و مبانی این حوزه، برخی از مهم ترین اساطیر ایرانی نیز از همین منظر مورد بررسی قرار گرفته اند. وقتی سوالات یادشده را از این قسم بدانیم، باید به این پرسش پاسخ دهیم که چه عناصری در حیات وجود دارد که می تواند در تفکر اسطوره ای مورد توجه قرار بگیرد. درنهایت آنکه برای یافتن ریشه های اسطوره تا کجا می توان در تاریخ حیات به عقب بازگشت.
این شکل خاص شاید برای یک اسطوره‌شناس ادبی از معنای به خصوصی برخوردار نباشد اما در اسطوره‌شناسی عصبی – تکاملی، معنای کاملا مشخصی دارد و "عبدالرضا ناصر مقدسی" در کتاب "درآمدی به اسطوره شناسی عصبی-تکاملی"، این معانی را تشریح کرده است.