کتاب سگ ولگرد اثر صادق هدایت

داستان سگ ولگرد مانند داستان‌های دیگر او «زنده‌به‌گور» و «تاریکخانه» جنبه‌ی واقعی دارد و تمثیلی از جامعه‌ی خاکستری دهه 20 ایران است. «سگ ولگرد» داستان آزار و اذیت یک سگ اصیل اسکاتلندی است. «پات» یک سگ معمولی نیست، او انسان تنهایی در پوشش حیوان است. سگ زمانی که با صاحب خود به ورامین می‌رود، بوی شیربرنج که بوی آشنایی برای او است و یادآور مادرش است، سبب می‌شود از صاحب خود دور و گم ‌شود. در این مسیر انسان‌ها به «پات» بی‌رحمی می‌کنند و او را کتک می‌زنند. از ویژگی‌های بارز این سگ چشمان میشی اوست که در عمق آن ذات یک انسان رنج دیده نمایان است. در انتهای داستان کلاغ‌هایی که در بالای سر سگ به پرواز در آمده‌اند به چشم‌هایش خیره شده‌اند تا آن‌ها را از حدقه درآورند که نمادی است از نابودی انسانی دردمند و روشنفکر توسط جامعه‌ای که قدرت درک او را ندارد. علاقه «پات» به مادرش از جنس عقده ادیپ_علاقه فرزند پسر به مادر که  سبب حسادت به پدر می‌شود_ نیست؛ زیرا کتاب سگ ولگرد ‌تاثیر از دورانی دارد که صادق هدایت در سفر هند بوده و آشفتگی اوضاع اجتماعی در کشور و حتی شاید آوارگی خودش علت سرخوردگی‌هایش شده بوده و این علاقه به مادر می‌تواند تعبیری از شکایت و دلتنگی‌های این نویسنده نسبت به سرزمین مادری‌اش باشد.