کتاب استثنا و قاعده اثر برتولت برشت

استثنا و قاعده نمایش‌نامه‌ای کوتاه از نمایش‌نامه نویس آلمانی برتولت برشت است که در سال ۱۹۳۰ میلادی نگاشته شد. این نمایش در کمتر از چهل دقیقه اجرا می‌شود. موضوع آن راجع به تاجر نفتی است که برای بستن قرارداد نفتی باید از بیابانی به نام یاهی گذر کند.
درون‌مایه اصلی این نمایش‌نامه همانند بسیاری دیگر از آثار برشت دربارهٔ فاصله طبقاتی، واگذاری قدرت به جامعه اقلیت و حکمرانی آنان بر جامعه پایین دستی که حداکثر جامعه را تشکیل می‌دهند و اجرای تبعیض‌آمیز مدنیت در جامه مدرن است. یکی از مهم‌ترین و کلیدی‌ترین تک‌گویی‌های این نمایش‌نامه در آغاز آن پیش از شروع خود نمایش‌نامه قرار دارد که هدف از آن یادآوری مسئلهٔ طبیعی شدن اتفاقات در دوره نوین برای انسان مدرن است، دوره‌ای که آدمیان در آن به راحتی نسبت به مسائل مهم پیرامون خود بی‌تفاوت می‌شوند.