کتاب همواره مستدام،سپس نابود اثر الکسی یورچاک

الکسی یورچاک کتابش را با یک پارادوکس آغاز می‌کند: فروپاشی اتحاد شوروی برای مردمی که در آن نظام زندگی می‌کردند واقعه‌ای بود بس نامنتظره که البته تعجب‌برانگیز هم نبود. آن نظام را ابدی می‌پنداشتند ولی وقتی فروریخت خود را آمادهٔ این فروپاشی یافتند. تمامی کتاب درواقع جست‌وجویی است برای یافتن چراییِ این تعارض و خاستگاه‌ها و دلالت‌های مختلف آن از خلال روایت‌های دست اولِ حیات «شورویایی». 

یورچاک برای رسیدن به فهمی دقیق‌تر از این رخداد، از طریق ارائهٔ روایت مردم‌شناسانهٔ غنی و مفصلی از زندگیِ «واپسین نسل شوروی»، یعنی کسانی که در فاصلهٔ سال‌های ۱۹۶۰ تا ۱۹۸۰ در شوروی به دنیا آمدند، بر ظرایف، سایه‌روشن‌ها و آمیختگی‌های گاه غریبِ زندگی تحت لوای آن نظام تمرکز می‌کند. 

او در جای‌جای کتابش روایت‌های هنوز رایجِ «جنگ سرد»ی از فروپاشی شوروی را به چالش می‌کشد. به‌زعم او این روایت‌ها در عین تعددشان وجهی مشترک دارند و مبتنی بر قسمی دوگانه‌اند: مقاومت‌سرکوب، جامعه‌دولت، ماآن‌ها، دروغ‌حقیقت و نهایتاً دوگانهٔ کمونیست‌هامردم. 

یورچاک این دوگانه‌ها را توضیح کافی و دقیقی برای واقعیت‌های دوپهلو و گاه بسیار عجیب‌وغریبِ واپسین نسل شوروی نمی‌داند. او با ارائهٔ روایتی قانع‌کننده در مورد رابطهٔ دیالکتیکیِ این دوقطبی‌ها می‌گوید این پارادوکس در تحلیل نهایی محصول درهم‌تنیدگیِ غریب و گاه ابزوردِ دو عنصر یا فرایند بود: وفاداری به ارزش‌ها و آرمان‌های کمونیستی و جست‌وجوی راه‌هایی برای خلق فضاها، اجتماعات و زندگی‌هایی متفاوت از آنچه گفتمان آمرانهٔ حاکم عرضه می‌داشت و ترویج می‌کرد. همهٔ این‌ها در فضایی دوپهلو و آکنده از طنز و کنایه (آیرونی) اتفاق می‌افتاد. 

از سوی دیگر، پارادوکس بنیادی دولت شوروی نیز بر این آمیختگی و دوپهلویی می‌افزود، پارادوکسی که یورچاک آن را این‌چنین صورت‌بندی می‌کند: «آزادسازی و رهایی تام جامعه به‌وسیلهٔ نظارت و کنترل تام حزبی». 

گفتمان حاکم دولت شوروی به‌راستی بر ارزش‌ها و آرمان‌هایی مترقی همچون تفکر انتقادی، خلاقیت، دنیادیدگی و آموزش تأکید می‌کرد ولی می‌کوشید از طریق شکل‌های مختلفِ کنترل و نظارت و تجسس پیامدهای ناخواسته یا «بدِ» تحقق این ارزش‌ها را مهار کند.