کتاب دیوان حافظ قابدار همراه با فالنامه

موضوع اصلی که بر همه موضوعات دیگر تأثیر می گذارد و در جهان شاعرانه حافظ جایگاهی غیرمعمول دارد، عشق است. بر اساس آموزه صوفیانه، عشق به یک فرآیند شهودی اشاره دارد که مستلزم تلاش بی وقفه و خلاقانه فرد بشر برای خودسازی است. این فرایند از طریق وحدت اساسی عاشق و معشوق رخ می دهد که به فنای اولی در دومی ختم می شود. معشوق با رسیدن به فنا، به ویژگی های معشوق می رسد و در نهایت به ابدیت (بقاء) پی می برد. به عبارت دیگر، راه ابدیت از طریق فنا است.

این محبوب کیست؟ آیا معشوق روحانی است یا زمینی؟ دانشمندان مدتهاست در مورد این که معشوق حافظ الهی است یا انسانی، شاهزاده است یا عادی، مرد است یا زن، با یکدیگر اختلاف نظر دارند. در زمان حافظ، عشق دنیوی و زمینی و عشق عرفانی و آسمانی از نظر نمادین غیرقابل تشخیص بودند. این امر به ویژه در غزلهای حافظ بسیار مشهود است، جایی که عبارات وابسته به عشق شهوانی که عشق انسان را مشخص می کند، اغلب برای تعریف معبود الهی، مورد استفاده قرار گرفته است. در برخی از اشعار، حافظ به وضوح حاکم دنیوی یا شاهزاده را با استفاده از عباراتی شبیه به معبود الهی از یک سو و محبوب زمینی از سوی دیگر ستایش می کند.