کتاب تاریخ بیهقی اثر ابوالفضل بیهقی

این کتاب علاوه بر تاریخ غزنویان، قسمت هایی درباره تاریخ صفاریان، سامانیان و دوره پیش از پادشاهی «محمود غزنوی» دارد. نسخه اصلی کتاب حدود ۳۰ جلد بوده، که به دستور سلطان «مسعود» بخش زیادی از آن از بین رفته است. و از این کتاب امروزه مقدار کمی (حدود پنج مجلد) بر جای مانده است.

برخی این کتاب را «تاریخ ناصری» نامیده اند، از جمله: «ابن فندق بیهقی» که در سال ۴۹۰ ه‍. ق. در منطقه «بیهق» به دنیا آمده، و بسیاری دیگر پس از او. برای این نام گذاری دو احتمال است: نخست به اعتبار لقب «سبکتگین» (پدر محمود غزنوی)، که «ناصرالدین» است، و کتاب تاریخ خاندان و فرزندان و فرزندزادگان وی بوده، و دیگر این که لقب سلطان مسعود که «ناصرالدین الله» بوده است.

به هر حال کتاب به نامهای دیگری نیز خوانده می شده، از جمله: «تاریخ آل ناصر»، «تاریخ آل سبکتگین»، «جامع التواریخ (البته جامع التواریخ رشیدالدین فضل¬الله کتابی دیگر است در چهار مجلد)»، «جامع فی تاریخ سبکتگین» و سرانجام «تاریخ بیهقی» که گویا بر اثر بی توجهی به نام اصلی آن «تاریخ ناصری» به این عنوان¬ها شهرت پیدا کرده بود. بخش موجود تاریخ بیهقی را «تاریخ مسعودی» نیز می خوانند، از آن جهت که قسمت های بازمانده آن بیشتر رویدادهای دوره پادشاهی سلطان «مسعود غزنوی» را دربردارد.